มติชนกรุ๊ป : หนังสือพิมพ์และนิตยสารในเครือมติชน

หน้าแรก

เลือกอ่านฉบับย้อนหลัง

[email protected]

วันที่ 01 ตุลาคม พ.ศ. 2558 ปีที่ 21 ฉบับที่ 382

เส้นทางปฏิรูป

บุญเลิศ ช้างใหญ่

(ร่าง) รัฐธรรมนูญ ฉบับที่ 20 ในกำมือคณะกรรมการร่างฯ 21 คน

ถ้าสมาชิกสภาปฏิรูปแห่งชาติ (สปช.) ลงมติ เมื่อวันที่ 6 กันยายนที่ผ่านมา ได้เสียงเห็นชอบร่างรัฐธรรมนูญฉบับ "บวรศักดิ์" ถึง 124 เสียง หรือเกินกว่านี้

ป่านนี้ประชาชนคงจะได้หยิบจับหนังสือร่างรัฐธรรมนูญที่คณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ดำเนินการจ้างบริษัทเอกชนจัดพิมพ์ 18 ล้านเล่ม จัดส่งไปตามบ้าน 18 ล้านครัวเรือน เพื่อให้ได้อ่านและศึกษาทำความเข้าใจ ก่อนจะตัดสินใจว่า การออกเสียงประชามติ จะเห็นชอบ หรือไม่เห็นชอบร่างรัฐธรรมนูญ

การเสนอข่าวสารของสื่อมวลชน การแสดงความเห็นของฝักฝ่ายต่างๆ ในสังคม ทั้งฝ่ายที่อยากให้ผ่านร่างฯ กับอยากให้คว่ำร่างฯ ผู้ที่เสียงดังคือ นักการเมือง แกนนำองค์กรมวลชนอย่าง นปช. กปปส. นักวิชาการ องค์กรเอกชน ฯลฯ ฝ่ายกลางๆ ยังไม่ตัดสินใจ คงเป็นไปอย่างคึกคัก

ในท่ามกลางที่ประชาชนส่วนใหญ่ยังไม่รู้ว่า ร่างรัฐธรรมนูญฉบับ "บวรศักดิ์" ดีหรือร้ายอย่างไร

รัฐธรรมนูญที่พึงปรารถนาของสังคมไทยเป็นอย่างไร

แต่จะได้เห็นความขัดแย้ง แตกแยกเกิดขึ้นอีกครั้ง

และส่อแววจะเป็นวิกฤตการณ์ ไม่ว่าผลการออกเสียงประชามติจะให้ผ่านหรือให้คว่ำ

แต่เมื่อ สปช. ลงมติให้ความเห็นชอบเพียง 105 เสียง ไม่ถึง 124 เสียง ร่างรัฐธรรมนูญฉบับ "บวรศักดิ์" จึงเป็นอันยุติลง ไม่ต้องนำไปออกเสียงประชามติ

135 เสียง สปช. ที่ลงมติ ไม่เห็นชอบ และ 7 เสียง งดออกเสียง คือเสียงส่วนใหญ่ที่เห็นตรงกันว่า ต้องหยุดร่างรัฐธรรมนูญฉบับนี้เอาไว้ ปล่อยออกไปไม่ได้ ไม่เช่นนั้นบ้านเมืองวุ่นวายแน่นอนไม่ว่าผลประชามติจะออกหัวหรือก้อย

สิ่งที่น่าสนใจ กรรมการร่างรัฐธรรมนูญ 21 คน ที่คณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) แต่งตั้งเพื่อจัดทำร่างรัฐธรรมนูญให้เสร็จไม่เกิน 180 วัน จะออกแบบอย่างไรถึงจะทำให้ประชาชนได้รับรู้ เข้าใจ ยอมรับได้ และต่อจากนั้น นำไปสู่การผ่านความเห็นชอบในการออกเสียงประชามติ

ประเด็นที่ควรพิจารณา คือ

1. ในรัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราว แก้ไขเพิ่มเติม บัญญัติว่า ให้คณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ (กรธ.) รับฟังความเห็น คสช. ครม. สนช. และประชาชนประกอบการร่างรัฐธรรมนูญ โดยให้ กรธ. ไปวางระเบียบ หลักเกณฑ์ วิธีการรับฟัง ฯลฯ คำถามคือ กระบวนการรับฟังที่เป็นประชาธิปไตยจะทำได้มากน้อยแค่ไหน อย่างไร

2. เรื่องสำคัญๆ จะออกแบบอย่างไรถึงจะเป็นที่ยอมรับของประชาชน เช่น ระบบการเลือกตั้ง ส.ส., ส.ว., ที่มาของนายกรัฐมนตรี, กระบวนการสรรหาองค์กรอิสระ, คณะกรรมการยุทธศาสตร์การปฏิรูปและการปรองดองแห่งชาติ (คปป.) องค์ประกอบ ที่มา อำนาจหน้าที่ ฯลฯ, การปฏิรูปประเทศ, การสร้างความปรองดอง, การแก้ไขรัฐธรรมนูญ ฯลฯ

3. ร่างรัฐธรรมนูญถ้าจะให้เป็น ฉบับปฏิรูปจะเขียนยังไง และจะเรียกว่าเป็นร่างรัฐธรรมนูญประชาธิปไตยแบบไหน (ในรัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราวบัญญัติว่าให้ไปเขียนให้เหมาะสมกับสังคมไทย?)

4. การนั่งร่างรัฐธรรมนูญของคณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ 21 คน ทำอย่างไรถึงจะสื่อสารกับสื่อมวลชนและประชาชนได้อย่างกว้างขวาง จริงใจ อาศัยกลไกอะไรมาช่วยดำเนินการ

5. การออกแบบตามรัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราวให้คณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญเป็นคนร่างให้เสร็จเรียบร้อยแล้วนำไปออกเสียงประชามติ สภาขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ (สปท.) ไม่ต้องมาเกี่ยวข้องกับร่างรัฐธรรมนูญ กรธ. จะทำให้ถี่ถ้วน รอบคอบ และไม่เกิดปัญหาในการต้องตีความตามตัวอักษรหรือตามเจตนารมณ์ในวันข้างหน้าได้อย่างไร

ประเด็นพิจารณาข้อ 5 ซึ่งเป็นข้อสุดท้ายจะเป็นปัญหาใหญ่ในกระบวนการร่างรัฐธรรมนูญ ฉบับที่ 20

เหตุผล มีดังนี้

รัฐธรรมนูญ ฉบับที่ 16 เมื่อปี 2540 จัดทำโดย สภาร่างรัฐธรรมนูญ (สสร.) 99 คน สสร. ตั้งคณะกรรมาธิการยกร่างฯ มาจาก สสร. เมื่อร่างเสร็จในร่างฯ แรกจะนำไปให้ประชาชนแสดงความคิดเห็นในแต่ละมาตราโดย สสร.จังหวัดดำเนินการ หรือที่เรียกว่า ประชาพิจารณ์ จากนั้นคณะกรรมาธิการพิจารณาร่างรัฐธรรมนูญนำมาปรับแก้ ปรับแก้ไขเสร็จก็เปิดให้ สสร. ขอแปรญัตติทีละมาตรา นำเข้าอภิปรายในที่ประชุมสภาร่างฯ ลงมติทีละมาตราจนจบทุกมาตรา การตีความร่างรัฐธรรมนูญก็นำมาจากการพิจารณาและการอภิปรายของสภาร่างฯ

เมื่อร่างเสร็จ ให้ส่งเข้าสู่การพิจารณาลงมติของรัฐสภา (ส.ส. และ ส.ว.) ปรากฏว่าเสียงส่วนใหญ่เห็นชอบ จึงไม่ต้องนำไปลงประชามติ

รัฐธรรมนูญ ฉบับที่ 18 เมื่อปี 2550 จัดทำโดยสภาร่างรัฐธรรมนูญ กระบวนการร่างทำเช่นเดียวกับปี 2540 เมื่อผ่านสภาร่างฯ นำไปออกเสียงประชามติ

เสียงส่วนใหญ่ของประชาชนผู้มาใช้สิทธิเห็นชอบ 14.7 ล้านเสียง

ไม่เห็นชอบ 10.7 ล้านเสียง

แต่สำหรับการร่างรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน ไม่มีสภาร่างฯ ไม่มีการประชาพิจารณ์ ไม่ต้องนำมาอภิปรายเพื่อลงมติทีละมาตราในสภาร่างฯ การร่างจะถูกวิจารณ์ว่ารวบรัดตัดตอนหรือไม่ จะกลายเป็นจุดอ่อนให้ถูกต่อต้านหรือไม่

สาเหตุประการหนึ่งที่ สปช. ลงมติคว่ำร่างรัฐธรรมนูญ ฉบับ "บวรศักดิ์" ก็คือ การขาดการเชื่อมโยงระหว่างคณะกรรมาธิการยกร่างฯ 36 คน (เป็น สปช. 21 คน) กับ สปช. อีก 200 กว่าคน

สปช. จำนวนไม่น้อยมีความรู้สึกว่า ตนเองไม่มีบทบาทร่วมเสนอแนะ ไม่ได้ร่วมพิจารณาออกแบบร่างรัฐธรรมนูญในประเด็นสำคัญ มิหนำซ้ำยังรู้สึกว่า ในช่วงหลังๆ คณะกรรมาธิการยกร่างฯ ปกปิดไม่ให้ สปช. ได้รับรู้ เมื่อมีหลายประเด็นถูกร่างขึ้นมาโดยไม่ได้รับการยอมรับจากฝ่ายการเมือง นักวิชาการ ฯลฯ การนำไปลงประชามติเกิดความสุ่มเสี่ยงจะผ่าน-ไม่ผ่าน เกิดสถานการณ์อ่อนไหวยากต่อการพยากรณ์ว่าถ้าถูกประชาชนคว่ำในการออกเสียงประชามติ หรือแม้จะผ่านประชามติแต่ผ่านอย่างเฉียดฉิว ร่างรัฐธรรมนูญเป็นปัญหาในการบังคับใช้ ฯลฯ

การคว่ำร่างฯ ในชั้น สปช. จึงเป็นการตัดไฟเสียแต่ต้นลมเพื่อที่จะเกิดประโยชน์ต่อประเทศชาติมากกว่าปล่อยให้ผ่านไปแบบไม่รู้ชะตากรรมแล้วไปติดกับรัฐธรรมนูญ กลืนไม่เข้าคายไม่ออก

สุดท้ายก็จะถูกฉีกอีกเพื่อแก้ปัญหา

หน้า 90