มติชนกรุ๊ป : หนังสือพิมพ์และนิตยสารในเครือมติชน

หน้าแรก

เลือกอ่านฉบับย้อนหลัง

วันที่ 01 ตุลาคม พ.ศ. 2558 ปีที่ 27 ฉบับที่ 608

เกษตรต่างแดน

กรรณิกา เพชรแก้ว

ต้นไม้เก่าแก่ที่สุดในโลก หลบภัยอวิชชา

ตอนเขามาชวนฉันไปดูต้นไม้ที่อายุยืนที่สุดในโลก หรือเก่าแก่ที่สุดในโลก ซึ่งเขาบอกว่าอยู่ที่อเมริกานี่เอง ฉันนอนไม่หลับ ตื่นเต้นที่จะได้เจออะไรแบบนี้ เขาบอกว่า อายุต้นไม้ต้นนี้ครึ่งหมื่นปี เกิดมาพร้อมๆ กับสิ่งมีชีวิตรุ่นแรกๆ ของโลก และยังอยู่ ขณะที่ไดโนเสาร์ หรือสัตว์อีกมากมายสูญพันธุ์ไปแล้ว

ที่จริงเรื่องต้นไม้ใครแก่กว่ากันนี่ยังเถียงกันไม่ยุตินะ แถวยุโรป เขาก็ว่าของเขามีอายุเกือบหมื่นปี แถวแอฟริกา ก็มีแก่หลายพันปีอยู่ไม่น้อย แต่ตอนนี้ที่มีการพิสูจน์อายุกันทางวิทยาศาสตร์อย่างชัดเจน และได้รับการรับรองในวงการก็คือ ต้นนี้แหละ

เราไปที่อุทยานแห่งชาติ White Mountain ซึ่งคาบอยู่ระหว่างรัฐนิวแฮมเชอร์ กับรัฐเมน ที่เรียกว่าเป็นอุทยานแห่งชาติ เพราะเขาบริหารจัดการและดูแลโดยรัฐบาลกลาง ซึ่งบอกได้ถึงความสำคัญของอุทยานฯ แห่งนี้ ยังมีอีกหลายอุทยานฯ หรือป่าสงวนที่จัดการโดยรัฐ ลดหลั่นกันไป

ป่านี่เป็นป่าทะเลทราย ร้อน แห้งแล้ง แต่หนาวมากตอนกลางคืน ต้นไม้ที่เขาบอกว่าอายุมากที่สุดในโลกนี่ เป็นต้นสนพันธุ์หนึ่ง เรียกว่า สน Bristlecone ขึ้นชื่อเรื่องความอดทน ขึ้นได้ในดินหลายชนิด ทนดินฟ้าอากาศ ขึ้นชื่อว่าปลูกยาก ขึ้นยาก แต่พอขึ้นแล้วไม่ตายง่าย เขาว่า ถ้าประคบประหงมแบบปลูกในสวนอะไรแบบนี้ มันจะพากันตาย รากเน่าก่อนเลย แต่ดันเติบโตดีในที่ที่พืชอื่นเขาไม่ขึ้นกัน

คือถ้านิสัยไม่พิสดารปานนี้ อาจไม่ได้ตำแหน่งอยู่ทนขนาดนี้ก็ได้นะฉันว่า

สน Bristlecone มีมากในภาคตะวันตกของอเมริกา แถวยูทาห์ เนวาดา โคโลราโด นิวเม็กซิโก และแอริโซนา มาจนถึงแคลิฟอร์เนียช่วงที่เป็นทะเลทราย หรือที่จริงก็กระจายไปทั่วทะเลทรายในทวีปอเมริกาเหนือ คือเขาชอบทะเลทรายน่ะ

ต้นที่ขึ้นชื่อว่าอายุยืนที่สุดในโลก เขาคำนวณอายุโดยหลักวิชาการ ที่ใช้การวัดเส้นรอบวงเป็นหลัก อายุ 5,065 ปี อีกต้นหย่อนไปราวร้อยกว่าปี อยู่ไม่ไกลกัน และในอีกหลายรัฐของอเมริกา ยังมีต้นสนอายุเกิน 3,000 ปี อยู่มากมาย แต่ถือว่ายังใหม่มากเมื่อเทียบกับพี่ใหญ่

พอไปถึง ฉันคงเหมือนคนทุกคนในโลก คือเขาบอกให้มาหาต้นไม้ที่แก่ที่สุดในโลก ฉันก็หาทันที "ไหน? ไหน?"

แต่ฉันไหนไหนอยู่นาน ก็ไม่มีคำตอบ นอกจากกลุ่มต้นสนเก่าแก่ที่ยืนอยู่กลางแดดเปรี้ยง หลายต้นตายแล้ว หลายต้นยังยืนอยู่ แต่ในสถานะที่กร่อนเต็มที

เขาบอกว่า บรรดาต้นสนกลุ่มนี้นี่แหละ คือต้นสนที่อายุเก่าแก่ที่สุดในโลก

แต่ต้นไหนที่แก่ที่สุดเขาไม่บอก มันเป็นความลับมายาวนาน และยังคงเป็นความลับต่อไป เขาให้รู้แค่ว่า

"กลุ่มนี้แหละ ไม่ต้นไหนก็ต้นหนึ่ง เดาเอาเหอะ"

ความลับว่าต้นไหนเป็นต้นไม้ที่เก่าแก่ที่สุด ถูกเก็บไว้เป็นความลับโดยผู้ค้นพบนั้นเอง เพราะกลัวคนจะมารบกวนหรือทำลาย ซึ่งฉันก็เข้าใจเขานะ มนุษย์ที่สุดยอดจอมทำลายล้างอยู่แล้ว โดยเฉพาะเมื่อเวลาความโง่เข้าครอบงำ

อย่างต้นที่บิดเป็นเกลียว ที่กลายเป็นต้นสัญลักษณ์ ไม่ว่าใครไปบนยอดเขานี้ ก็จะถ่ายรูปต้นนี้ เป็นตัวแทนของต้นสนอายุเก่าแก่ที่สุดในโลก และเดาเอาว่า "เผลอๆ อาจจะใช่" นั่นก็เป็นต้นเก่าแก่หลายพันปี ถูกมือบอนตัดทิ้งเมื่อ 50 ปีก่อน พอตัดแล้วถึงได้รู้ว่าแก่กว่าบรรพบุรุษมันหลายเท่าตัว

ตอนนี้ ต้นสวยนี้ก็ยืนตายให้แดดเผาอยู่อย่างนั้น ทิ้งไว้เป็นอนุสรณ์ความซื่อบื้อของมนุษย์ แต่ฟอร์มเขาสวยมาก คนเลยถ่ายรูปรัวๆ

ฉันสงสัยนะว่า "เผลอๆ อาจจะใช่! อาจจะใช่!"

แต่เอาเหอะ เขาไม่ให้รู้ก็อย่าไปรู้มันเลย เอาแค่รู้ว่า แต่ละต้นไม่มีต่ำกว่า 3,000 ปี นี่ก็หนาวแล้ว

ในอเมริกามีต้นไม้ที่อายุยืนกว่านี้ แต่นั่นเขานับอายุต่อจากต้นเดิมที่ขุดค้นเจอ แล้วเอา ดีเอ็นเอ มาโคลน ปลูกขึ้นมาใหม่ ซึ่งถ้านับอายุต้นแม่ต่อมาจนถึงปัจจุบัน ก็กว่า 80,000 ปี เขาเอาไปปลูกรวมกันในพื้นที่หลายร้อยไร่ในแคลิฟอร์เนีย ทั้งหมดเป็นต้นไม้ที่โคลนมาจากแม่ต้นเดียวกัน เป็นต้นไม้ที่เรียกว่า Quaking Aspen ซึ่งก็เป็นตระกูลสนอีกเหมือนกัน

หน้า 101